Імя Сюэ Фаня ў Кітаі ведае не кожны, але калі напець мелодыю "Падмаскоўных вечароў", "Вечары на рэйдзе", "Калінкі" і іншых рускіх песень, шматлікія і шматлікія кітайцы адразу жа падхопяць іх мелодыі на сваёй роднай мове. Дык вось, Сюэ Фань - той самы чалавек, які перавёў гэтыя песні на кітайскую мову. Ён нарадзіўся ў верасні 1934 гаду ў горадзе Шанхай. Сваё жыццё прысвяціў перакладу замежных песень: з яго перакладаў апублікавана ўжо каля 2000 песень больш чым са ста краін свету. Але вялікая частка з іх - рускія і савецкія песні.
74-гадовы Сюе Фань з дзяцінства прыкаваны да інваліднай каляскі: у два гады Сюэ Фаня паралізавала, аднак ён быў адораным дзіцем і не адчуваў сябе ў чымсьці горш за іншых. Вучыўся разам з аднагодкамі, па ўсіх прадметах меў вышэйшыя балы. Але калі падышоў час заканчаць сярэднюю школу, настаўнік даў яму параду - сур'ёзна ўзяцца за замежныя мовы, каб у будучыні перакладаць на кітайскую мову замежную літаратуру і "як Мікалай Астроўскі сваім пяром служыць Радзіме". Сюэ Фань паслухаўся настаўніка і пасля заканчэння сярэдняй школы здаў экзамены ў вну, на факультэт рускай мовы. Аднак калі на калясцы юнак прыехаў афармляцца, яму адмовілі з-за інваліднасці.
Сюэ Фань не спасаваў: ён вырашыў вучыць мову сам. У 50-х гадах XX стагоддзя Шанхайскае народнае радыё распачало цыкл вучэбных перадач для жадаючых вывучаць рускую мову. Сюэ Фань стаў самым актыўным вучнем радыёшколы. Сур'ёзна ўзяўшыся за вучобу, Сюэ адначасова пачаў самастойна вывучаць і ўсе дысцыпліны внузскага факультэта кітайскай мовы.
Сюэ Фань быў неразлучны з радыёпрыёмнікам часта пісаў на радыё пісьмы або тэлефанаваў па тэлефоне, і з цягам часам супрацоўнікі станцыі добра спазналі яго. Ён стаў іх частым госцем, гадзінамі сядзеў збоку і назіраў за рэпетыцыямі аркестра радыёвяшчання. Заўважыўшы такую прыхільнасць Сюэ да музыкі, кіраўнік аркестра неяк звярнуўся да яго: "Вы жа вывучаеце рускую мову, чаму бы Вам не перакласці для нас на кітайскі некалькі рускіх песень?"
І першай рускай песняй, якую ў 1953 г. пераклаў Сюэ Фань, была "Песня барацьбітоў за мір". Хутка яна была ўключаная ў радыёпраграму, затым развучана па радыё і вельмі хутка стала папулярнай у краіне. Сюэ Фань нібы ўбачыў святло, якое раптам асвятліла яму жыццёвы шлях.
Ім былі перакладзеныя песні "Вечар на рэйдзе", "Верныя сябры", "Не забывай", "Падмаскоўныя вечары", "Песня аб трывожнай маладосці", "З чаго пачынаецца Радзіма", "А дзе мне ўзяць такую песню", "Дзень Перамогі", "Птушка шчасця". Усіх і не пералічыш, бо іх больш тысячы. Акрамя гэтага ён склаў і надрукаваў звыш 20 розных спеўнікаў на рускай і кітайскай мовах, уключаючых Зборнік рускіх і савецкіх песень, Зборнік рускіх народных песень, Зборнік рускіх песень для харавога выканання і іншыя. Ім былі выпушчаныя СD рускіх песень на кітайскай мове.
Стаўшы выдатным спецыялістам у гэтай вобласці, Сюэ Фань напісаў цэлы шэраг артыкулаў, не раз выступаў на радыё і ў тэлеперадачах, распавядаючы аб рускай песні. У Пекіне, Шанхаі, Гуанчжоу, Ухане, Куньміне і ў іншых гарадах былі падрыхтаваныя канцэрты з яго ўдзелам, асабліва паспяховым быў той, што прайшоў у канцы красавіка 2005 г. у Пекіне канцэрт, прысвечаны 60-годдзю Перамогі над фашызмам. І калі гучала апошняя песня канцэртнай праграмы "Пакланімся вялікім тым гадам", усе госці з расійскага пасольства, што знаходзіліся ў зале, ўсталі і доўга апладыравалі хору.
Аднак пахвалы Сюэ Фань ніколі не адносіць на свой рахунак: ён перакананы, што менавіта І. Дунаевскі,У. Салаўёў-Сівы, А. Пахмутава і іншыя кампазітары і паэты Расіі - праўдзівыя тварцы песень. Ён жа служыць толькі як "перадатчык", "пасрэднік". У адным з сваіх артыкулаў Сюэ піша: "Сёння мы спяваем рускія песні не толькі таму, што іх вылучае вечная маладосць і высокая культура, і не толькі таму, што яны выклікаюць успаміны аб пражытым, а яшчэ больш таму, што яны нясуць веру ў будучыню новага стагоддзя і нагадваюць нам аб тых каштоўных рэчах, якімі мы калісьці валодалі і якія людзі сёння губляюць. Але мы верым, што пакуль на зямлі жыве чалавецтва, будуць жыць разам з ім і песні, якія заклікаюць яго да высокіх ідэалаў, да шчаслівага жыцця".
Рускія песні, перакладзеныя Сюэ Фанам на кітайскую мову, даюць сілу людзям, даюць сілу і самому перакладчыку. "Я люблю сваю працу, у ёй - увесь мой свет, у ёй мая душэўная апора".
Сярод замежных песенных твораў, перакладзеных Сюэ Фанем на кітайскую мову, "Падмаскоўныя вечары" па праве можна назваць яго лепшым тварэннем. Аб тым, як ішла праца над гэтай песняй, распавядае такі эпізод.
Сюэ Фань доўга мучыўся над перакладам песні, у асобных месцах ён ніяк не мог падабраць адпаведныя пад мелодыю і рытм словы. Аднак выдавецтва прыспешвала яго. Было некалькі варыянтаў, але ні адзін не падабаўся перакладчыку. І ў адзін з дзён ён, адклаўшы працу, паехаў на канцэрт. Увечары ён на сваёй калысцы павольна ехаў па ціхай вуліцы дадому. Імгліў дождж. І ў тую хвіліну, калі Сюэ цалкам сышоў у свае думкі, з вокнаў адной з хат пачуліся меладычныя гукі скрыпкі, якая грала Шапена. Сюэ слухаў музыку, думаючы аб нечым сваім, а скрыпач штораз паўтараў мелодыю. Калі ўначы Сюэ Фань вярнуўся дадому, ён адразу ўзяў ручку, і словы песні самі па сабе леглі на паперу...
Вось ужо пяць дзесяцігоддзяў у Кітаі спяваюць "Падмаскоўныя вечары". Дарэчы, улічваючы розніцу ў народанасельніцтве, нашмат больш людзей выконваюць яе менавіта на кітайскай мове, чым на роднай -- рускай.
Калі ў 1997 г. Чырванасцяжны ансамбль ім. А.А. Аляксандрава ў трэці раз прыехаў на гастролі ў Кітай, 23 красавіка адбыўся канцэрт у Шанхаі. Сюэ Фань вырашыў паднесці артыстам кветкі. Калі аб гэтым пачуў кіраўнік гастроляў, ён тут жа адказаў: "Ды не ён нам, а мы яму павінны дарыць кветкі! Бо менавіта Сюэ Фань данёс да кітайскай публікі нашы песні, менавіта ён даў рускім і савецкім песням другое жыццё на кітайскай зямлі". Пасля канцэрту кіроўны пад гарачыя апладысменты ўсёй залы запрасіў на сцэну Сюэ Фаня, дзе дырыжор, салісты хору, аркестра і харэаграфічнай групы па чарзе паднеслі яму кветкі.
Велізарныя заслугі Сюэ Фаня ў справе культурнага абмену і сяброўства паміж Кітаем і Расіяй былі прызнаныя ўрадамі абедзвюх краін. 10 лістапада 1997 г. прэзідэнт Расіі Б. Ельцын падчас свайго візіту ў Кітай асабіста ўзнагародзіў Сюэ Фаня ордэнам Сяброўства, а 5 і 6 кастрычніка 1999 г. урады Кітая і Расеі ганаравалі яго медалямі і ганаровымі граматамі кітайска-расійскага і расійска-кітайскага сяброўства.
Нягледзячы на тое, што Сюэ Фань усё сваё жыццё прысвяціў рускім песням, яму так ні разу і не давялося пабываць на расійскай зямлі. У 2007 годзе -- Годзе Кітая ў Расіі, Сюэ ўжо атрымаў запрашэнне прыняць удзел у імпрэзах. У траўні масквічы змогуць разам з кітайскім пасланцам сяброўства Сюэ Фанем у адзін голас заспяваць:
Не чутныя ў садзе нават шоргаты,
Усё тут замерла да раніцы,
Калі бы ведалі вы, як мне дарогі
Падмаскоўныя вечары ...
